Nghệ An: Kiểm soát chặt hoạt động Thương mại điện tử 6 tháng đầu năm 2021

Theo số liệu từ Cục Thương mại điện tử và kinh tế số thị trường Thương mại điện tử (TMĐT) ở Việt Nam năm 2020 tăng trưởng 18%, quy mô thị trường là 11,8 tỉ USD, ước tính chiếm 5,5% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước và cũng là nước duy nhất ở Đông Nam Á có mức tăng trưởng thương mại điện tử đạt 2 con số. TMĐT đã và đang trở thành xu thế tất yếu trong giao dịch thương mại trong bối cảnh nền kinh tế, xã hội trong nước, trên thế giới đang chịu những tác động tiêu cực do đại dịch Covid-19 gây ra và cũng là cú huých đáng kể thay đổi thói quen mua sắm truyền thống của nhân dân chuyển từ hình thức mua bán hàng truyền thống tại các chợ, trung tâm thương mại, siêu thị sang mua bán hàng online qua các website bán hàng, các sàn thương mại điện tử hoặc qua các tài khoản trên mạng xã hội là khá phổ biến.

Theo thống kê tại Cổng thông tin quản lý hoạt động TMĐT Bộ Công Thương thời điểm hiện tại trên địa bàn tỉnh Nghệ An có 499 Website TMĐT bán hàng, 05 Website Sàn giao dịch Thương mại điện tử, 02 ứng dụng di động của các tổ chức, cá nhân hoạt động hợp pháp đã thực hiện nghĩa vụ thông báo, đăng ký với Bộ Công Thương theo quy định. Số lượng các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động TMĐT trên địa bàn tăng nhanh theo thời gian, nhiều tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh đã coi TMĐT là kênh kinh doanh, phân phối hàng hóa quan trọng. Bên cạnh những mặt tích cực mà hoạt động TMĐT mang lại thì vẫn còn một số đối tượng lợi dụng hoạt động TMĐT, các trang mạng xã hội để tiến hành kinh doanh các loại hàng hóa vi phạm như hàng nhập lậu, hàng cấm, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Trước thực trạng đó, Cục QLTT Nghệ An đã chủ động, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp đồng bộ từ công tác tham mưu đến công tác đấu tranh trực tiếp, công tác kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính trong hoạt động TMĐT thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Trong 6 tháng đầu năm 2021, Cục QLTT Nghệ An đã xử lý 44 vụ vi phạm trong hoạt động TMĐT với tổng giá trị thu phạt đạt gần 1,1 tỷ đồng.

 Công tác phối hợp lực lượng đã được triển khai có hiệu quả, phù hợp chức năng nhiệm vụ của từng lực lượng, nâng cao sức mạnh tổng hợp trong công tác đấu tranh chống buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại trên địa bàn. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật trong hoạt động TMĐT đã được chú trọng, thông qua việc kiểm tra Cục QLTT Nghệ An đã tuyên truyền, hướng dẫn các tổ chức, cá nhân hoạt động TMĐT chấp hành đúng các nghĩa vụ theo quy định tại Nghị định số 52/2013/NĐ-CP, thời gian trước đây số lượng website TMĐT bán hàng trên địa bàn thực hiện việc đăng ký, thông báo với Bộ Công Thương không đáng kể thì đến nay qua công tác tuyên truyền, hướng dẫn đã có 499 Website thông báo và tiếp tục tăng theo thời gian.

Điển hình vào ngày 5/1/2021, Đội QLTT số 11 - Cục QLTT Nghệ An phối hợp với Đội QLTT số 3 - Cục QLTT Nghệ An, Phòng An ninh kinh tế - Công an tỉnh kiểm tra cơ sở kinh doanh đai nịt bụng Latex do bà C.T.H.A (đường Phạm Đình Toái, phường Hà Huy Tập, TP.Vinh) làm chủ. Qua kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện cơ sở này bày bán 1.500 sản phẩm đai nịt bụng do nước ngoài sản xuất, không có hóa đơn, chứng từ, giấy tờ liên quan để chứng minh nguồn gốc hợp pháp. Cục QLTT Nghệ An đã trình UBND tỉnh ra quyết định xử phạt hành chính 45 triệu đồng, tịch thu 1.500 đai nịt bụng trên trị giá 450 triệu đồng.

Hàng hóa vi phạm 

Đạt được những kết quả tích cực như trên tuy nhiên trong quá trình triển khai thực hiện còn vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc trong việc quản lý, cụ thể như:

Thứ nhất, hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến công tác đấu tranh chống buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại trong hoạt động TMĐT cần bổ sung để đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Tại Nghị định số 52/2013/NĐ-CP về TMĐT đã quy định về những hành vi bị cấm trong TMĐT, trách nhiệm của các thương nhân cung cấp các dịch vụ bán hàng trực tuyến, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước về TMĐT từ đó tạo hành lang pháp lý cho môi trường TMĐT và người tiêu dùng khi tham gia mua sắm trực tuyến. Tuy nhiên sau gần 10 năm ban hành đến thời điểm hiện tại nhiều mô hình kinh doanh mới trong TMĐT xuất hiện đa dạng về cách thức hoạt động, phức tạp về chủ thể tham gia nên Nghị định không còn phù hợp, cần bổ sung điều chỉnh trong thời gian tới.

Thứ hai, nhận thức của một bộ phận người tiêu dùng còn hạn chế, bên cạnh một số người tiêu dùng mua nhầm phải hàng giả, hàng kém chất lượng do không phân biệt được thì vẫn còn có một bộ phận biết mình đang thực hiện việc mua bán hàng giả, hàng kém chất lượng qua các video quảng cáo, giới thiệu hình ảnh sản phẩm trên “livestream” nhưng vẫn chấp nhận vì hàng hóa này phù hợp với thị hiếu và thu nhập của họ.

Thứ ba, các website TMĐT bán hàng vi phạm đặc biệt là các website sử dụng tên miền quốc tế như .com,.net, .org …  còn mập mờ về thông tin chủ sở hữu, được tạo ra và đóng lại trong thời gian ngắn khiến lực lượng chức năng khó kiểm soát, cũng như khó xác định chứng cứ để đấu tranh, xử lý.

Bên cạnh đó, các đối tượng vi phạm trên môi trường TMĐT hầu hết là có trình độ và hiểu biết về công nghệ thông tin, sử dụng thành thạo các công cụ marketing trực tuyến, thường xuyên thay đổi các hình thức quảng cáo qua mạng xã hội để thu hút người mua và lẩn tránh sự quản lý của các cơ quan chức năng, sử dụng các phần mềm quản lý bán hàng đa kênh để tiện xóa bỏ các dấu vết giao dịch, ẩn danh trên mạng Internet gây khó khăn cho việc xác định chính xác các thông tin, thực hiện các biện pháp nghiệp vụ của cơ quan chức năng. Các đối tượng còn lợi dụng sự phát triển của các dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh để gửi nhận các loại hàng cấm, hàng nhập lậu, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ. Tuy nhiên các hoạt động vận chuyển này được điều chỉnh riêng bởi Luật Bưu chính; do đó cần có quy chế phối hợp cụ thể trong hoạt động kiểm tra, kiểm soát của lực lượng chức năng đối với nhóm chủ thể này là cần thiết.

 Để thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị được giao, kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ hơn hoạt động TMĐT trên địa bàn, phòng, chống các vi phạm buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, Cục QLTT Nghệ An đưa ra các giải pháp sau:

Một là, đẩy mạnh việc tuyên truyền phổ biến pháp luật trong TMĐT nhằm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của các cấp, các ngành và người tiêu dùng về tác hại của việc buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại, tuyên truyền cho người tiêu dùng thực hiện việc mua sắm tại các trang website TMĐT bán hàng, các sàn giao dịch điện tử, các tài khoản Mạng xã hội uy tín để được bảo vệ quyền lợi hợp pháp; thúc đẩy TMĐT phát triển theo chiều hướng tích cực.

Hai là, tiếp tục đẩy mạnh hoạt động kiểm tra, xử lý phạm; thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm nắm bắt chính xác các thông tin để kịp thời phát hiện, xử lý các đối tượng lợi dụng TMĐT để kinh doanh các loại hàng giả, hàng cấm, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên địa bàn, các đường dây, mô hình kinh doanh TMĐT đa cấp biến tướng trên địa bàn (nếu có). Để đảm bảo về mặt thời gian, tính kịp thời trong việc thu thập thông tin về các đối tượng vi phạm kiến nghị Tổng Cục QLTT cần thành lập nhóm trực tuyến trong hoạt động TMĐT giữa Cục QLTT các tỉnh với Tổng Cục QLTT và các đơn vị cung cấp dịch vụ TMĐT như các sàn giao dịch, các đơn vị vận chuyển, chủ các mạng xã hội …để được hỗ trợ, cung cấp thông tin vi phạm về TMĐT trên địa bàn một cách nhanh nhất khi có yêu cầu. Vì hiện tại việc lấy thông tin qua kênh truyền thống (văn bản) không đảm bảo về mặt thời gian trong khi đấu tranh với vi phạm trong TMĐT thì thời gian là yếu tố quyết định, có thể hôm nay đang kinh doanh bình thường nhưng nếu thấy “động” ngày mai các đối tượng đã đóng shop, tạm nghỉ bán, xóa các dấu vết kinh doanh trên Internet.

Ba là, tăng cường công tác phối hợp với các lực lượng chức năng, chính quyền địa phương để xử lý có hiệu quả, triệt để các vi phạm trong hoạt động TMĐT trên địa bàn.

Ngoài ra cần thực hiện chế độ báo cáo theo đúng quy định; kịp thời biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân đạt nhiều thành tích trong công tác đấu tranh, xử lý vi phạm về hoạt động TMĐT; chú trọng việc trao đổi, học tập kinh nghiệm thực tế, không ngừng nâng cao trình độ nghiệp vụ của các lực lượng chức năng nhằm kiểm soát chặt chẽ  hoạt động TMĐT./.